A Europa da bandeira e a Europa do kebab

Á entrada da praza do Tapal, en Noia, un turista rezagado, setembrino, crúzase no meu camiño, espanta unha pomba e pregunta con acento estranxeiro: “¿Dónde puedo comer un kebab?”. A fachada da igrexa de San Martiño, con todos os seus músicos celestiais e santos e outros monstros, co seu gótico mariñeiro, eríxese ás súas costas, pero convírtese en pura circunstancia ante a urxencia do guiri. Eu indico: primeiro á esquerda, logo todo recto e outra vez á esquerda xa case ao final. E engado: “el olor es inconfundible”. Quero cabrearme co mozo estranxeiro pero non podo. Ao contrario, faime sorrir. Sorrío pensando no kebab desta vila de 15.000 habitantes, tan idéntico e traicioneiro —indixesto ou delicioso— ao de calquera capital europea.

Penso no que significa Europa para min. Véñenme á cabeza dúas ou tres imaxes: o programa Erasmus, a terceira bandeira nos balcóns municipais e unha cor gris e brillante como de ceo toldado en verán ou traxe de chaqueta. No meu imaxinario, o anel de estrelas é sobre todo sinónimo de subvencións: sobrevive ás inclemencias climáticas en carteis publicitarios de obras públicas, en campañas e organizacións... E pendura perenne en páxinas webs de pequenas e medianas empresas por medo a que nalgún momento alguén moi lonxe, en Bruxelas ou Estrasburgo ou vai saber onde, decida comprobar que se cumpre co contrato, que eses cartos empregados en mercar un dominio web e botalo a andar se lle están agradecendo o suficiente á Unión.

Pero que é ser europeo para un nacido nos 90? Non falo do administrativo, senón do simbólico.

Ata o Brexit, ser europeo, para alguén educado en España, era pertencer á Unión Europea. Tras o Brexit, para todos os cidadáns non británicos, ser europeo segue sendo máis ou menos o mesmo, non cambiaron demasiado os libros de texto, os destinos das excursións de fin de curso. Total, que é unha ferida máis? Europa é hoxe sobre todas as cousas, un timbre, un certo pedigrí. Cando unha bandeira europea adorna o perfil de Twitter dun mozo menor de 30 anos —case sempre un rapaz de provincias e clase media-baixa que vive nalgunha capital— penso automáticamente: políticas, relacións internacionais, administración e dirección de empresas, dereito. A bandeira é como un requisito indispensable para demostrar que un está agardando na ringleira do ascensor social, que sabe falar idiomas e busca realizar prácticas nun enorme edificio administrativo que dependa da UE, a OMS, a UNESCO ou calquera outro non-lugar con siglas en maiúsculas que impresionen a seus pais, aos amigos dos seus pais ou aos pais burgueses dos seus amigos.

A proba de que o verdadeiro sentimento europeo non reside xa nas institucións (se é que algunha vez o fixo), podería ser o feito de que ningún mozo que fose de Erasmus cante borracho a novena sinfonía. Non sei tampouco de ningunha parella cuxos membros pertenzan a países distintos e se reúnan nunha festa baixo a bandeira da UE. Alguén que non nacese nos 80 sabe aínda que é o esperanto? Nese sentido, no institucional, para min Europa ben podería ser Eurovisión. Dígoo sen acritude, con optimismo. Polo menos alí o público abuchea o mamoneo dos xurados nacionais e arranxa despois o desaguisado a través do televoto.

Non quero dicir con isto que estea en contra dun marco europeo, da posibilidade de viaxar libremente, sen fronteiras, da colaboración política e a solidariedade (aínda que escasee). O que sinto hoxe é máis ben cansazo diante desa idea aburguesada e os seus símbolos, ese rancor que gardamos aínda os pigs da crise do 2008.

Fronte a todo iso, afortunadamente, o azar quixo que unha inmigrante turca no Berlín dos anos 70 (porque de seguro foi unha muller) inventase, querendo ou sen querer (porque de seguro foi por necesidade), o kebab. Non imaxinaba daquela esa señora que o facía para que eu hoxe puidese sorrir diante dun turista, para que el se sinta como na casa comendo en Galicia, a miles de kilómetros de distancia do seu país nórdico, sen necesidade de acudir á comida rápida americana e obviando a gastronomía local. Porque o kebab, queridas, queridos, é un símbolo de irmandade, iguálanos precarios independentemente da nacionalidade, mánchanos os dedos, pésanos no estómago, alivia o noso peto, rompe co espazo Schengen e senta á mesma mesa incluso aos socios menos honrosos da UE.

Comemos un kebab mentres paseamos a rúa do General Millán Astray en Madrid ou lemos a Virginia Woolf á sombra dunha igrexa en Hungría; debatindo sobre a xentrificación cunha danesa en Barcelona ou durante a nosa pausa para o xantar á saída das prácticas mal remuneradas en calquera eurocousa con sede en Bruxelas, rodeados de rapaces igual de sorrintes e convencidos europeístas que poden pagar o recheo de polo, tenreira ou falafel. O que quero dicir sen medo é: o meu sentimento europeo vai nun kebab, existe e cre na posibilidade de non ter unha titulación universitaria e non sentir vergonza, de ir en contra do ascensor social, en contra da idolatría ao norte, en contra do aburrimento nos cristais tintados dos edificios administrativos, da hipocresía fronte ás desigualdades. E todo isto estou a piques de contalo colocando un emoji na miña biografía de Twitter.