Viaxo nun autobús ás 9 da mañá. Comeza agosto. Chove e vou vestido demasiado fresco co meu xersei de falso veraneante. As 60 prazas do autobús van case baleiras na súa totalidade. A ruta é Ribeira-Noia. Se cadra é redundante dicir que o autobús viaxa baleiro se conto que bordeamos a costa do Barbanza. Mentres atravesamos estradas secundarias parando en cada bar, tenda ou cruceiro para que alguén (unha soa persoa, case sempre xubilada) suba ou baixe, entran no meu móbil cinco notificacións de Grindr. “Hola!”. “Hey”. “Foto?”. Son o que a amiga dunha amiga chama froita de tempada. Será porque estou triste ou porque levo meses enfadado, pero non deixo de pensar en que esa xente marchará dentro de dúas, tres, catro semanas e outros seguiremos diante destas idénticas vistas ao mar e lixeiramente máis sós. A maioría deles naceron aquí, pero non son de aquí, non senten que este sexa o seu lugar. É un fenómeno común. Non me cabrea a soidade, senón o baleiro, o silencio tácito arredor de por que quedamos sós.
Pregúntolle a A. (22 anos) que fará agora que rematou a carreira. “Buscar un máster en Madrid”. “Marchar a Madrid”. Hai uns meses, un amigo confesábame: “Escollín a miña carreira pensando unicamente en algo que puidese estudar lonxe”. Lonxe é sinónimo de Madrid por suposto, nunca de... Almería, por exemplo. Sobra precisar que todos os que falamos somos gays? Que o autobús vai baleiro? Independentemente do momento a historia repítese, hai un patrón.
Non sei canto levo pensando nisto. O autobús de liña pasa por diante de casas con xardín e horta e imaxino cantas delas terán un cuarto baleiro consagrado a un fillo que regresa só durante as vacacións e sobre o que nuns fogares se falará máis e noutros menos. Ese silencio espeso que custa facer respirable. Por suposto, sei ben que existe un éxodo económico, rural, tardocapitalista que afecta á mocidade. Ese feito cuantificable de que todas as persoas graduadas menores de 30 anos marchan á capital ou ao estranxeiro. En Galicia somos tendencia. Pero sei tamén que no caso do éxodo gay a esa precariedade xuvenil súmase un nonseiqué que a xente teme chamar medo, violencia. Escribo precisamente isto agora porque xa é imposible non falar da violencia?
Despois do brutal asasinato homófobo de Samuel Luiz na Coruña, El País entrevistaba a dous membros da asociación ALAS da mesma cidade e titulaba: “Madrid y Chueca son una burbuja, un oasis. No todo es así”. Inmediatamente escribinlle a un amigo que compartira a nova en Twitter e repliquei: “Madrid non é Chueca, igual que Santiago de Compostela non é o Tarasca ou Noia, a cociña da casa de meus pais”. Os espazos seguros están en todas partes e constrúeos a comunidade. E do mesmo modo, nese xogo de cubos que van encaixando, eses mesmos lugares, independentemente do seu tamaño, nacen contra o mesmo medo, son froito das mesmas ganas de fuxir, están expostos á mesma violencia esteamos onde esteamos. Por iso a vaga de irmandade que cruzou o estado o pasado xullo é tan importante, porque demostra que podemos atopar apoio ao cruzar a rúa, que debemos amosar ese apoio.
Pero por que marchan? Por que marchamos? Por que migramos en bandada os maricas camiño de Madrid ao final do verán? Que ilusión fai parecer a capital un lugar máis adecuado para vivir de maneira diferente?
Existe aínda vencellada ás sexualidades disidentes a idea de que o anonimato que se pode atopar nas grandes cidades será redentor. Tamén a teoría de que a distancia diminúe a dor que querer vivir de acordo coa nosa condición sexual poida causar naqueles que non aceptan a nosa existencia e aos que, malia a todo, seguimos querendo (os demais dannos igual, intentamos que así sexa). O trauma. Sempre o trauma. O éxodo gay, ao igual que calquera outro tipo de movemento migratorio masivo, ten aparellado un trauma, un estigma, unha ferida histórica de guerra. E correspóndelles tamén, en contrapartida, aos lugares de destino dese exilio unha narrativa: primeiro presente nas novelas, no cine, e agora en Instagram, na pornografía, no pride. Ese relato, igual ca tantos outros, é falso.
Agora que, trala pandemia e mesmo antes, a través do movemento da España baleirada, se fixo tan relevante a reivindicación de modelos alternativos de comunidade, deberiamos empezar a pensar que a opción política non é só vivir nas marxes, senón amar, bailar, bicarse nas marxes, desbordalas. Penso no Festival Agrocuir da Ulloa, na Asociación GOTAS e en tantas outras iniciativas que van das aldeas, ás vilas e ás cidades de provincia. Penso na miña comunidade e en que, do mesmo modo que alzamos a voz cando tivemos que marchar porque non había traballo (segue sen habelo), alguén debería dicir algo para que deixemos de marchar por medo, por incomprensión, seguindo o espellismo dunha liberdade que nos fai tristes a longo prazo ou escravos dun espazo cada vez menos amable, porque tampouco todos marchan coas mesmas condicións socioeconómicas (pero iso para outro día).
Baixo do autobús na última parada. Vou pasar a fin de semana na casa dos meus pais. Quizais quede con amigos, quizais conteste algunha das mensaxes. Saco o móbil e envíolle un audio a miña irmá para contarlle todo o que intentei escribir aquí. Contesta: “A vida é demasiado curta para querer ser heterosexual”. E ten razón.