Os pans, os peixes e mais os pisos

“Ou os seus pais son ricos ou pasa droga”. Esta lección maxistral aprendina aos 18 anos en Compostela, nunha festa nun ático do Ensanche. Algúns opinarán que xa ía tarde. Daquela, eu non comprendía aínda como había xente de trinta e pico anos que vivía na cidade e alugaba pisos sen ter un traballo coñecido. Non sabía tampouco —aínda non— o que era un rendeiro e desconfiaba xa da obsesión que todos no mundo adulto amosaban por ter unha vivenda en propiedade (meus pais xa levaban anos sufrindo as consecuencias dunha hipoteca pre-crise de tipo variable). Claro que estou falando do ano 2012, cando alugar un cuarto de estudantes en Santiago de Compostela andaba polos 100 ou 150 euros (ás veces máis e ás veces menos, dependendo da zona e dos mobles) e a todos nos facía graza que na Inmobiliaria Julio Gerpe houbese que coller número para ser atendido, coma se fose iso o supermercado.

Hoxe, supoño, aqueles cuxos pais eran ricos, seguirán sendo ricos, e os que pasaban droga... A verdade é que non sei como lles vai a eses. Preocúpanme sobre todo os que non eran ricos de verdade, os que vivían duns pais que tiñan o xusto para manter un fillo “independizado” maior de trinta anos. Atoparían traballo? Aprobarían unha oposición e casarían? (advírtolles que só con aprobar unha oposición xa non abonda, fan falla dous soldos). Aínda que os que máis me interesan son todos os demais: os estudantes, a xente nova, as pensionistas, as familias con ingresos baixos. Onde viven? Que chan firme pisan? En que fráxil equilibrio económico, social, emocional se sosteñen?

Diría que a política española vive, en canto á vivenda, na súa era Carrie Bradshaw. Parecera que os políticos progresistas no goberno —puntualizo isto porque xa paso de comentar os circos da Xunta de Galicia— aplican ao malestar sobre a vivenda a mesma ficción que crearon a finais dos 90 os guionistas de Sexo en Nova York: unha pode permitirse vivir nun estudo bonito e céntrico, estando solteira, sen compartir gastos, traballando pouco e pasándoo moi ben grazas a unha única columna semanal na prensa escrita. Non se sabe como, pero pódese, non? Vaia, que o mundo di que non se pode? Que se queixa a xente? Que piden medidas concretas para solucionar esta situación? Escribamos un par de tuits. Saiamos dar un discurso.

Semella claro que o modelo é un (case) goberne quen goberne. E iso é triste. É frustrante. Vexo marchar xente da cidade. Vexo subir os alugueiros. Vexo amigas que asinaron contratos hai once meses e ás que xa lle van aplicar a suba do IPC (tanto cambiou o mercado en once meses?). Leo sobre cuartos de estudantes en Santiago a 175, 250, 300 euros. Vexo que o estudo que eu mesmo aluguei en setembro do 2021 nun barrio do centro por 420 euros custaba, cando marchei en setembro do 2023, 550 (sen comunidade). 130 euros máis en dous anos. E nas vilas de costa, o mesmo: nos mellores casos un atopa alugueiros de tempada setembro-xuño. E durante o verán? Pois a vivir de volta cos pais. E se teus pais tampouco puideron mercar vivenda no seu día e viven de alugueiro? Entón imaxino que terás avós.

E, por suposto, en todo isto hai especuladores grandes e especuladores pequenos. Especuladores avarentos e outros que asumiron que especular é parte do xogo e da supervivencia. A culpa é de todos e non é de ninguén. A culpa é duns poucos, pero non nosa, parece insinuar o goberno. E mentres, non hai leis que couten e regulen con eficiencia un mercado contra o que todos nos remexemos. Mentres, a maior preocupación da ministra de Vivenda nos últimos tempos foi pensar que a xente do sector servizos que traballa para manter engraxada a salvaxe maquinaria turística dunha cidade ou dunha vila quizais mereza poder vivir nesa cidade ou nesa vila en que traballa. Esa decencia mínima, pouco máis.

A maior incógnita, entón, é por que seguimos soportando todo isto en lugar de mudarnos a calquera lugar o suficientemente barato e deshabitado (aconséllame miña nai). Parecen dicirnos que está nas nosas mans regular o mercado, redistribuír a riqueza. Parece que nos culpan, non si? Por que non nos rendemos e marchamos? Por que nos queixamos e seguimos agardando polo milagre dos pans, os peixes e mais os pisos? Querida Carrie Bradshaw, como fas para vivir na Coruña, en Pontevedra, en Vigo, en Cangas, en Vilagarcía, en Compostela? En que futuro confías? Que segredos agochas?