Esquerda versus dereita ou democracia versus totalitarismo?

O titular que rotula esta miña matinación expresa o interrogante que suscita no meu caletre a proposta de Pacto de Estado que, ao parecer, pretendería acadar o presidente do actual Goberno de coalición progresista español coas forzas conservadoras, arestora posicionadas de facto nunha executoria de extrema dereita fascista. Porque me pregunto: a dialéctica política en curso durante esta gravísima crise do coronavirus ten o seu eixo primordial na confrontación entre a esquerda e a dereita, cousa normal, con diversa intensidade, en todo rexime democrático, ou ben encerra no seu seo o conflito entre dúas concepcións antitéticas do poder político, e pola mesma entre dous antitéticos modelos de Estado, a saber, a democrático-republicana e a totalitaria-fascista?

A cuestión non me parece menor porque atinxe á índole mesma da contradición en xogo, e por tanto condiciona o plantexamento mesmo da estratexia e os métodos acaídos para afrontala e resolvela. Se o conflito contrapón entre si ideoloxías e intereses sociais progresistas e conservadores, politicamente representados por forzas que asumen, respectan e practican todas elas os valores democráticos -e, a poder ser, republicanos- cabe que, en circunstancias excepcionais, nas que están en xogo as condicións vitais de existencia do conxunto da cidadanía, poñan unhas e outras o valor sobranceiro do ben común por riba dos seus respectivos intereses peculiares e acorden remar xuntas para superaren e resolveren esa situación social e politicamente crítica. Unha vez resolta, reanudarán o normal combate democrático entre elas.

Mais se o conflito confronta entre si unha concepción democrática e outra antidemocrática, ou sexa, larvada ou explicitamente fascista-totalitaria, calquera negociación para un acordo de Estado resultará ser un xogo trucado, porque para un dos interlocutores o obxectivo encuberto non será o ben común cidadán, senón a remuda do poder democrático polo poder totalitario, o derrube ou a subversión das existentes institucións democráticas constituídas. A non ser algo pior: que esas institucións resulten estar xa baleiradas de contido -e que uns e outros xoguen á pita cega con elas, e cos dereitos e necesidades dun inxenuo ou alienado común cidadán.

En cal deses tres supostos encaixa a actual confrontación política no Reino de España? Descartemos o terceiro, malia que, como levo dito e escrito reiteradamente dende hai uns anos, os gobernos e maiorías absolutas do PP levan derrogado na práctica, coa connivencia do Tribunal Constitucional, boa parte das normas constitucionais do Título I relativas aos dereitos e liberdades dos cidadáns, mediante prácticas de goberno e inclusive leis que as conculcaban, nun auténtico proceso deconstituínte operado dende o propio poder político. Descartémolo porque é unha evidencia que as forzas que integran o actual goberno de coalición, e mais todas as que lle prestan apoio parlamentar, non só non están a vulnerar aquelas normas constitucionais, senón que pola contra tentan aplicalas en defensa do común cidadán, e nomeadamente dos segmentos sociais máis desvalidos nesta atroz situación que constitúe un verdadeiro estado de necesidade.

Mais as outras, as da dereita, están a poñer a defensa do común cidadán fronte ao andazo do coronavirus e a grave agresión que conleva ás súas condicións materiais e sociais de existencia por riba dos seus intereses partidistas -incluídos os espurios? Amostran tan sequera sensibilidade moral ou humanitaria perante a desgraza e o sufrimento das xentes, dos seus concidadáns? Ou utilizan e manipulan esa tráxica situación social e humana, mediante un verdadeiro proceso 'sedicioso' -este si- para tentaren provocar o caos e derrubaren o goberno que está a afrontar a crise sanitaria e social como millor sabe e pode nun auténtico estado de sitio político? A inequívoca resposta está a dala a ruín executoria -mesmo 'antipatriótica', por empregar a inversa do concepto que eles invocan arreo en falso- da parella siamesa pepero-vociferante.

Tento comprender semellante conducta antipolítica e anticívica. Tento comprendela alén das banais motivacións do sectarismo partidista, da pitoña egolatría dos aspirantes a duce ou führer de farsa de monifates, da súa ignara estulticie, da súa abisal e pluridimensional incultura, de todas as eivas que se fan visíbeis na epidermis dese abraiante fenómeno. Tento abesullar as causas profundas. Procuro luces máis diáfanas e penetrantes que as escasas e vacilantes miñas propias. E revisito a Hobsbawm, un dos meus grandes mestres. O derradeiro volume da súa magna historia política e social da Europa moderna, o referido ao século XX. E reencóntrome con esta pasaxe: “O que está en crise son as crenzas e os principios nos que se baseaba a sociedade moderna des que os Modernos gañaran a súa famosa batalla contra os Antigos no amencer do século XVIII: eses postulados racionalistas e humanistas, comúns ao capitalismo liberal e ao comunismo, que fixeron posíbel a súa breve e porén decisiva alianza contra o fascismo, que os rexeitaba”.

Precoz e insólita diagnose dunha das causas xerminais da grande crise sistémica que levamos decenios a padecer. Precoz porque foi enunciada hai preto de trinta anos xa, aló polo 1993. E insólita porque, cando os focos da análise se proxectaban primordialmente na crise económica e social, Hobsbawm alumea con eles o nivel axiolóxico da realidade, o sistema de valores da cultura cívica, social e política dos modelos de sociedade nacidos da Revolución Francesa. A crise, alén das súas dimensións económica e política, é a crise dos valores da modernidade que desprazaran aos do Antigo Rexime. As crenzas, principios e postulados “racionalistas e humanistas” que os Modernos, os Ilustrados e os revolucionarios do século XVIII, fixeron trunfar daquela. Principios que Hobsbawm considera “comúns ao capitalismo liberal e -ollo- ao comunismo”, e que, no século XX, “fixeron posíbel a súa decisiva alianza contra o fascismo, que os rexeitaba”.

Noutras verbas, alianza de demócratas conservadores, progresistas e revolucionarios. Alianza anti-fascista, xa que logo. No pasado, claro é. E no presente? Quen foi que dixo aquilo de que a historia dános leccións, mais son poucos os que as aprenden? Aprenderémolas nós? Aprenderánas as forzas que integran o goberno no Reino de España e máis as que o investiron? Se cadra outro día prosigo coas miñas matinacións -se me aturades, abofé-.